Xe máy tiếu ngạo (sách mới)

MỸ HỌC CỦA ỐNG BÔ

Ống bô, ống pô hay ống xả xe máy có chung phiên âm của từ gốc tiếng Pháp với cái bô (le pot). Nó là một bộ phận quan trọng trong cấu tạo xe máy, như một bộ phận tương ứng trong cơ thể người.

Vậy mà trên mạng có hẳn chuyện về sáng kiến của các bạn “phượt” là làm món thịt ốp ống bô. Họ tẩm ướp thịt cẩn thận, ba chỉ hay mông sấn là tốt nhất, rồi bọc trong giấy bạc, và quấn quanh ống bô trước khi lên đường đi chơi. Đến nơi thì chỉ việc gỡ ra và ăn. Bài viết trên mấy trang báo mạng đó còn cho biết thêm: Quãng đường 50 cây số đủ để làm thịt chín. Còn xa hơn thì sẽ có món thịt ba chỉ cháy cạnh, ngon hơn.

Các sáng kiến đó được đánh giá là đầy ý nghĩa thiết thực trong cảnh giá xăng đắt lên liên tục, và lại tiết kiệm thời gian (thời gian di chuyển ấy làm được gì ngoài việc ôm eo nhau để đi đến nơi về đến chốn). 

Có thể là bọc kín thì chẳng sợ gì bụi bặm, mùi khói xăng độc hại. Nhưng thật tình, thấy giống cảnh mấy nhân vật phim phiêu lưu của Mỹ tận dụng tất cả các đạo cụ mang theo để sống sót qua cơn nguy hiểm, bất kể đó là cái gì. 

Tôi không tin là các bạn trẻ đưa ra sáng kiến thịt ốp ống bô đó lại đi vào nơi rừng thiêng nước độc, khỉ ho cò gáy đến nỗi không có cái ăn hoặc không tổ chức được một bữa ăn bình  thường. Có lẽ họ muốn trải nghiệm một thú lạ thì đúng hơn. Và nếu nói chuyện bẩn sạch thì chắc đầy món ăn trên đời này qua những công nghệ chế biến khủng khiếp, dùng những hóa chất xử lý độc hại ngoài sức tưởng tượng. Và ống bô cũng chỉ trùng tên với cái bô, ngôn từ quy định cách nhìn của ta mà thôi. Quan trọng là như lời các bài viết, món thịt dỡ ra từ gói giấy bạc thơm phưng phức và hấp dẫn, dù ăn hay không cũng mang đến nụ cười cho các thành viên của nhóm đi chơi.

Trong khi những bạn trẻ trên kết hợp ẩm thực với du lịch bằng ống bô xe máy, thì còn những cách khai thác khác công năng của ống bô. Ở đây tạm chia làm hai trường phái. Trường phái duy vật thì ta đã biết đại diện là món thịt ốp ống bô. Còn trường phái duy mỹ có một đại biểu là món độ ống bô. Những người theo món này đã biến cái ông bô để xả khói thông thường thành thứ phức tạp hơn, tức là nổ thật giòn giã để trang điểm cho phương tiện di chuyển đang quá đỗi nhàm chán. Tiếng nổ của những loại xe đua động cơ hai thì được áp vào cho xe bốn thì (nhiều khi là tay ga máy êm), nghĩa là đã thay đổi bản chất mỹ học của đối tượng, dù động cơ vẫn nguyên thế. Duy mỹ là vì ống bô khủng bố kiểu này chỉ có tác dụng duy nhất là làm sướng tai kẻ cưỡi chiếc xe và cưỡng bức sự chú ý của đám đông còn lại. Song độ ống bô thế này cũng là duy mỹ cấp một, trong khi một chiếc xe hơi Lamborghini hay Ferrari hai hoặc bốn ống xả thò ra bên dưới đít xe với tiếng rú “ú ú ù ù…” mà không có đôi tay hoàng yến ngủ trong găng nào cầm vô lăng. Đi nhanh quá thì ta không thể nhìn được đôi găng nào, cũng không cái gì ngủ yên được trong tiếng hú dậy phố kia.

Những chiếc xe thò ra nhiều ống bô thì dĩ nhiên động cơ tốn xăng. Xét về phương diện duy vật thì tiết lộ rằng chủ xe có tiền đổ xăng không phải suy nghĩ. Ở khía cạnh duy mỹ, nó quý tộc hơn hẳn những chiếc xe Nhật tiết kiệm nhiên liệu, lại mạnh mẽ dấn thân hơn đám hybrid (nhiên liệu sinh thái) ẻo lả nhát chết. Trái đất nóng lên là việc của những bọn bảo vệ môi trường ấm đầu, chứ cánh xe hầm hố này vẫn cứ đi thật bốc và đổ thật đầy xăng, cuộc đời có bao lâu mà hững hờ.

Người ta đã nhận thấy, ở các nước phương Tây, xe máy chủ yếu gắn với các trào lưu cận-văn hóa, chẳng hạn các phong trào kiểu hippie, underground… Với tính chất lưu động và nhanh lẹ, một đoàn xe máy ào tới rút bình xì lên tường làm vài bức graffiti rồi phốc lên xe rút đi. Lâu lâu Hollywood chán các đề tài luật sư, tình ái, chiến tranh… lại rộ lên các phim nổi loạn, có những Marlon Brando hay James Dean mặc áo jacket da, đội mũ cát két lệch, và cưỡi xe đánh võng đường phố, nở nụ cười điếng gái với thông điệp “trai hư nhưng mà hot”. Hình ảnh các tài tử đẹp trai đó thực tế lãng mạn hóa “các thiên thần của địa ngục” (có câu lạc bộ Hells Angels có đến 2500 thành viên) - gồm những tay chơi dữ dằn lái xe Harley Davidson hoặc xe phân khối lớn sản xuất tại Bắc Mỹ. Điều kiện của việc can dự vào câu lạc bộ đẳng cấp này không đơn giản chút nào: người xin vào phải là đàn ông, không được là người da đen, có bằng lái hợp lệ, ngoài việc có một cái xe Mỹ đã nói ở trên thì có tư cách đạo đức (không lạm dụng tình dục trẻ em) và chưa bao giờ nộp đơn làm cảnh sát hay quản giáo. Câu lạc bộ này theo như báo chí Mỹ và Canada đưa tin, liên quan đến vô số các hoạt động tội phạm như băng đảng, cướp của giết người, buôn bán ma túy, rửa tiền… 

Nhưng Bố Già không đi xe máy mà vẫn là ông trùm maphia đó thôi. Và cái sự lạnh lùng, tàn nhẫn của các giang hồ đi xe máy hay xe hơi vẫn hấp dẫn người xem dài dài. Những chiếc xe Triumph (đã có áo lót Triumph cho các nữ minh tinh thì cũng có xe Triumph cho tài tử cưỡi, sao mà hai hãng này khéo chọn tên trùng nhau) hay Harley là cái cớ cho truyền thông tô vẽ một khoái cảm bất trắc. Những cái ống bô mạ kền sáng loáng ngóc lên ở hai bên xe thay vì giấu khum khum hiền lành dưới vỏ nhựa là một điểm nhấn cho một lối sống. Tôi đẹp và ngông. Tôi đẹp, tôi có quyền. Tôi ngông, tôi cũng có quyền. Thời cổ điển dùng hoa lá nhiều để che đậy những gì bị xem là dung tục. Thời hiện đại, sau những ảnh hưởng của chủ nghĩa kết cấu và phô bày, các bộ phận kín đáo chẳng ngại ngần gì mà không khoe ra. Khoe một cách hãnh diện và hoành tráng, dù là một cái ống bô. Ống bô là nơi thoát ra khói, thoát ra nhiều hay ít và thoát thế nào cũng nói được đôi điều về đầu vào của cái xe – hay đúng hơn, của chính chủ nhân.

Đến đây, cái câu “hãy cho tôi biết xe máy của bạn có ống bô kiểu gì, tôi sẽ nói bạn là người thế nào” chỉ đúng ở những số chơi trội đó. Đa phần người Việt vẫn chỉ có xe máy dùng ống bô khiêm tốn theo kiểu Nhật, nghĩa là hợp với mức tiêu thụ nhiên liệu vào thời xăng đắt như bây giờ. Nhưng liệu xe máy có tạo nên tấm chân dung của cả một nhân quần không? Những người Việt có dáng lưng cong cong, cổ hơi vươn ra trước, đa phần đều thoát vị đĩa đệm vào năm bốn mươi tuổi, và gót giầy trái luôn mòn hơn và vẹt vào má trong. Bắp chân của họ hơi nhão vì ít đi bộ và hay có vết bỏng thường có khi nhỡ chân quệt vào ống bô - vết bỏng bô. Cũng có thể gọi đó là thế hệ bỏng bô.

(trích Xe máy tiếu ngạo, phát hành 17.4.2012, giá 45.000đ)