Khi Harry gặp Sally... (liếc tới đi, không hại gì đâu)

tháng 10 20, 2011

Khi Harry gặp Sally... (liếc tới đi, không hại gì đâu)

Kịch bản When Harry met Sally... luôn là một trong những kịch bản phim được nhắc đến nhiều nhất. Bộ phim đo ni đóng giày cho vai của Billy Crystal và sau đó là cast vai của Meg Ryan, là một thành công xuất sắc của dòng phim rom-com, dòng phim vô cùng khó làm được phim hay và xem lại được nhiều lần. Nếu bạn là người yêu điện ảnh thì nên tìm đọc cuốn này. Bạn thích đọc chick-lit đọc càng thú vì thoại dí dỏm và hài hước vô cùng. Nhưng nó không phải là loại chick-flick/lit liến láu ngập tràn màn ảnh và sạp sách bây giờ, nó có giọng điệu thờ ơ hơn nhiều, uể oải hơn nhiều. Cái hay là mẫu đàn ông như Harry không phải thứ manequin trai đẹp cho khán giả nữ ngắm hay độc giả nữ tưởng tượng, Harry là một sáng tạo kỳ khôi và phức tạp. Cuốn sách do Trang Hải dịch, giá bìa 65.000đ với tựa Khi Harry gặp Sally...

Tôi xin giới thiệu trích đoạn lời nói đầu của tác giả kịch bản, Nora Ephron. Bà chính là nữ đạo diễn nổi tiếng với các phim Sleepless in Seattle, You've got mail, Julie & Julia... Bà thường viết kịch bản cho chính phim của mình. Bài viết này là hồi ức của bà về lúc viết và làm bộ phim năm 1984-1989.

NORA EPHRON

...

Bộ phim Khi Harry gặp Sally bắt đầu bấm máy vào tháng Tám năm 1988, gần bốn năm sau cuộc gặp đầu tiên của tôi với Rob và Andy. Trong bốn năm ấy tôi đã viết bản nháp đầu tiên về hai người đến với nhau từ sau sự đổ vỡ của mối quan hệ lớn đầu tiên trong đời họ tới lúc có quan hệ thứ hai. Rob ngừng lại để làm phim Stand by me. Khi gặp lại, chúng tôi quyết định Harry và Sally phải thuộc về nhau. Tôi viết bản nháp thứ hai. Rob dừng lại để làm phim The Princess Bride. Sau đó tất cả chúng tôi cùng nhau xây dựng (ít nhất) năm kịch bản nháp tiếp theo. Bộ phim ban đầu có tên Chỉ là bạn, rồi Hãy chơi bản Đứa bé u sầu, sau đó chuyển thành Con trai gặp con gái; Những lời yêu; Người ấy hẳn là anh; và rồi Khi Harry gặp Sally. Đấy là chỉ kể ra vài cái tên thôi. Chúng tôi hay gọi nó là “Dự án chưa có tên của Rob Reiner” hơn. Rob gợi ý nên thử đưa vài cặp vợ chồng già vào nói về chuyện họ đã gặp nhau ra sao. Họ gặp nhau thế nào cũng là một nhan đề khác khiến chúng tôi mất ít nhất một ngày để cân nhắc. Và kịch bản bắt đầu dần dần thay đổi, từ một thứ phần lớn là của tôi, sang một thứ gì đó khác.

Tôi luôn nói thế này về công việc sáng tác kịch bản. Viết kịch bản cũng giống như chuyển phát một cái bánh pizza không nhân to đùng ngon tuyệt, loại chỉ có phô mai và cà chua ấy. Khi bạn đưa nó cho đạo diễn, đạo diễn nói, “Tôi thích cái pizza này. Tôi sẵn sàng ăn nó. Nhưng thật tình tôi nghĩ nên cho thêm chút nấm.” Rồi bạn kêu lên, “Nấm! Đúng rồi! Tôi đã định cho nấm rồi mà! Sao tôi lại không nghĩ ra nhỉ? Cho thêm nấm vào ngay đi.” Sau đó một người khác đến và nói, “Tôi cũng thích cái pizza này lắm, nhưng quả thật cần có thêm ớt xanh.” “Tuyệt,” bạn reo lên. “Ớt xanh. Chính thế.” Rồi một người khác lại góp ý, “Cá trống nữa.” Luôn có tranh cãi xem liệu có nên cho cá trống vào không. Và khi hoàn thành, bạn có một cái pizza với đủ mọi thứ bên trên. Đôi lúc việc đó thật tuyệt. Nhưng cũng có lúc bạn nhìn chiếc pizza và nghĩ, Lẽ ra chúng ta không nên cho thêm ớt xanh. Sao lúc ấy tôi lại không nói thế nhỉ? Sao tôi không nằm xuống cản đường bất cứ ai định đặt ớt xanh lên chiếc pizza?

Tất cả những lời dài dòng trên chỉ để nói lên một điều rằng thường thì các bộ phim lúc mới đầu là của nhà biên kịch nhưng lúc kết thúc lại là của đạo diễn. Nếu bạn là một nhà biên kịch may mắn thì khi xem bộ phim của đạo diễn bạn sẽ có cảm giác đó cũng là phim của mình. Khi Rob, Andy và tôi cùng xây dựng kịch bản, nó thay đổi: nó bớt kỳ cục đi và hài hước lên; nó ít chất của tôi đi và nhiều chất của họ lên. Nhưng điều khiến tôi có thể chịu đựng được quá trình này – chúng tôi quả thật gọi đó là “Quá trình”, một cách diễn đạt lịch sự để chỉ thời kỳ nhà biên kịch bị can thiệp kịch bản, thường là thế – ấy là bởi Rob và tôi đều có nhân vật của riêng mình. Trong phần lớn các phim, chuyện thường diễn ra ở Quá trình là biên kịch nói một đằng còn đạo diễn nói một nẻo, và cuối cùng biên kịch chỉ dám hy vọng thỏa hiệp được là tốt lắm rồi; bộ phim này khác ở chỗ Rob có một nhân vật có thể nói bất cứ điều gì anh ấy tin là đúng, và nếu tôi không đồng ý, tôi đã có Sally nói lại hộ mình.

Và mặc dù tôi rất muốn nhận toàn bộ những gì Sally nói trong phim là do tôi viết, song sự thật là nhiều phần trong những đoạn hay nhất của cô được đưa vào kịch bản sau khi cả ba chúng tôi bắt đầu cùng viết với nhau. “Chúng tôi đã kể cho cô về đàn ông rồi,” một ngày nọ Rob và Andy nói với tôi như thế. “Giờ cô hãy kể cho chúng tôi về phụ nữ.” Tôi bèn nói, “Chà, chúng ta có thể viết gì đó về những ảo tưởng tình dục.” Và tôi viết phân đoạn về ảo tưởng tình dục của Sally. “Gì nữa?” họ hỏi. “Ừm,” tôi đáp, “phụ nữ tự gửi hoa cho mình để lừa bạn trai rằng có người khác muốn cưới họ.” Và tôi viết phân đoạn Marie tự gửi hoa cho mình. ‘Gì nữa?” Rob và Andy lại hỏi. “Ừm,” tôi đáp, “phụ nữ giả cực khoái.” “Thật à?” “Thật,” tôi đáp. Họ im lặng hồi lâu. Đúng là họ đã im lặng rất lâu, tôi nghĩ mình không nhầm khi nhớ thế đâu. “Tất cả phụ nữ?” họ hỏi. “Phần lớn phụ nữ,” tôi đáp. “Không lúc này thì lúc khác.”

...

Khi một bộ phim như Khi Harry gặp Sally công chiếu, người ta đến hỏi bạn về nó. Và trong vài tuần ngắn ngủi, bạn trở thành một chuyên gia. Bạn nói nghe có vẻ khá thông thái. Bạn gây ấn tượng rằng suốt cả quá trình lúc nào bạn cũng biết rõ mình đang làm gì. Bạn trở thành chuyên gia về tình bạn, về khả năng tiến đến tình yêu, về sự khác nhau giữa đàn ông và phụ nữ. Nhưng sự thật là khi bạn dựng kịch bản cho phim, bạn không ngồi bàn bạc mà đinh ninh, Chúng ta đang làm một bộ phim về sự khác nhau giữa đàn ông và phụ nữ. Hay bất cứ cái gì tương tự. Bạn cứ làm thôi. Bạn nói, tôi thấy cảnh này được, cảnh này không. Bạn nói, cái này được, nhưng còn có thể hài hơn nữa. Bạn nói, đoạn này hơi chậm quá nhỉ, mình có thể làm gì để đẩy nhanh lên được? Bạn nói, phân đoạn này dài quá, còn đoạn này thì chả có truyện, ta cần một nút thắt hay hơn ở đây.

Và rồi người ta đi quay phim, rồi dựng phim, và đôi khi bạn có được một bộ phim mà bản thân thấy hài lòng. Theo kinh nghiệm của tôi thì trường hợp ấy rất hiếm. Họa hoằn lắm mới có một lần, như mặt trăng xanh vậy. Mặt trăng xanh là một cái tên khác mà chúng tôi cân nhắc trong khoảng một, hai phút gì đó. Tôi nhắc đến nó để bạn hiểu rằng kể cả khi ta hài lòng với một bộ phim thì luôn có gì đó – trong trường hợp này là cái tên – khiến ta ước gì mình có thể thay đổi. Nhưng thôi, bỏ qua đi./.

Trích đoạn 1 cảnh trong kịch bản:

HARRY Sao chúng ta không thể bỏ qua chuyện này? Ý anh là, chả lẽ chúng ta định ôm chuyện này theo mình đi khắp nơi cả đời ư?

SALLY Cả đời á? Chuyện chỉ vừa mới xảy ra thôi.

HARRY Nó xảy ra cách đây ba tuần.

Sally nhìn anh vẻ không tin nổi.

HARRY (TIẾP) Em biết một năm với con người chẳng khác nào bảy năm với loài chó chưa?

SALLY Biết.

Harry giơ hai bàn tay lên ám chỉ cô có thể tự hiểu thông tin anh vừa đưa ra.

SALLY (TIẾP) Ý anh muốn nói một trong hai ta là con chó trong câu chuyện này?

HARRY Đúng.

SALLY Ai là chó?

HARRY Em.

SALLY Em? Em là chó?

HARRY Ừmmm.

SALLY Em là chó?

Mọi người bắt đầu chú ý đến cuộc nói chuyện căng thẳng.

Lúc này Sally đã vô cùng điên tiết. Cô cất bước về phía cánh cửa lớn ở hậu cảnh, nghĩ rằng ở đó họ sẽ có chút riêng tư. Khi đã đến trước cánh cửa, cô đứng chống nạnh cách xa khách khứa, vẻ vô cùng giận dữ.

SALLY (TIẾP) Tôi không nghĩ thế, Harry ạ. Nếu có ai là chó thì người đó là anh. Anh muốn cư xử như thể những gì xảy ra không có ý nghĩa gì hết.

HARRY Anh đâu có nói nó không có ý nghĩa gì. Anh chỉ muốn nói tại sao nó lại phải có ý nghĩ tuyệt đối như vậy?

SALLY Bởi vì nó thế đấy, và lẽ ra anh phải biết điều đó rõ hơn ai hết vì ngay khi chuyện xảy ra anh đã bước khỏi nhà tôi tắp lự.

HARRY Anh không hề bước khỏi…

SALLY Đúng rồi, anh chạy khỏi thì đúng hơn.

HARRY Cả hai chúng ta đều công nhận đó chỉ là sai lầm…

SALLY Sai lầm tệ hại nhất tôi từng mắc.

NỘI. BẾP – NGÀY

Họ bước qua cánh cửa khi nãy Sally đi tới và giờ cả hai đang ở trong bếp. Những người phục vụ bưng khay xô đẩy đi qua họ, tống ly cốc vào bồn rửa, mở sâm banh, v.v... Harry và Sally phải hét lên để át TIẾNG ỒN INH TAI.

HARRY Em muốn gì ở anh?

SALLY Tôi không muốn gì ở anh hết.

HARRY Được thôi, được thôi, nhưng hãy nói thẳng ra đã nhé. Đêm đó anh không đến để ngủ với em. Đó không phải lý do anh tới. Nhưng em nhìn anh bằng đôi mắt to sũng nước ấy. “Đừng về nhà đêm nay, Harry. Ôm em thêm chút nữa, Harry.” Em bảo lúc đó anh phải làm gì?

SALLY Ý anh là sao? Anh thương hại tôi à?

HARRY Không, anh…

SALLY Đi chết đi!

Sally tát vào mặt Harry. Rồi cô lao khỏi bếp, để lại một Harry đang bàng hoàng đằng sau.

NỘI. TÒA NHÀ PUCK – TIỆC CƯỚI – NGÀY

Cả bữa tiệc tập trung quanh sân khấu.

Ban nhạc ĐANG CHƠI những đoạn nhạc ngắn lặp đi lặp lại để ra hiệu mọi người chú ý. Sally lao qua phòng, Harry ở ngay sau. Khách khứa tập trung lại thành một nhóm, còn Jess và Marie một tay vòng qua người nhau, tay kia nâng ly sâm banh. Jess đứng trước micro.

JESS Mọi người chú ý vào đây một được không ạ? Tôi muốn chúng ta hãy nâng ly vì Harry và Sally.

Sally dừng sững lại vì ngạc nhiên, Harry cũng vậy. Tất cả khách khứa quay về phía hai người bọn họ.

JESS (TIẾP) Nếu Marie hoặc tôi thấy một trong hai người bọn họ có chút xíu hấp dẫn nào thì hôm nay chúng ta đã không có mặt ở đây.

Mọi người cười và nâng ly về phía Harry và Sally.

MỜ DẦN.